4. Τι θα συμβεί αν ο γιατρός προβεί σε ιατρική πράξη με την συναίνεση του ανηλίκου μόνο και όχι των νόμιμων εκπροσώπων του;

Εύλογα σε αυτό το σημείο τίθεται το ερώτημα τι θα συμβεί στην περίπτωση που ένας 17χρονος ανήλικος για παράδειγμα συναινέσει σε κάποια ιατρική πράξη που τον αφορά, χωρίς να είναι παρόντες οι νόμιμοι εκπρόσωποί του ή χωρίς να συναινούν εν γένει.

Εάν το ερώτημα απαντηθεί με βάση  τον ΚΙΔ το Δικαστήριο θα πρέπει να θεωρήσει  πως η εν λόγω συναίνεση δεν αίρει τον παράνομο χαρακτήρα της ιατρικής επέμβασης, καθώς στον ΚΙΔ ταυτίζεται  η ικανότητα για συναίνεση με την δικαιοπρακτική ικανότητα.

Κατά την γνώμη μας, ωστόσο, μια σύμφωνη με την ΔΣΔΠ ερμηνεία επιβάλλει τον διαχωρισμό της βουλητικής ικανότητας του ατόμου από την δικαιοπρακτική ικανότητα. Το άρθρο 12 ΔΣΔΠ κατοχυρώνει το δικαίωμα των παιδιών  να εκφράζουν τις απόψεις τους ανάλογα πάντα με την ηλικία τους και το βαθμό ωριμότητάς τους (12 παρ.1 ΔΣΔΠ) σε οποιοδήποτε ζήτημα που τα αφορά, χωρίς να τίθεται ως προϋπόθεση η κίνηση κάποιας διαδικασίας.

Η παιδική ηλικία αποτελεί πλέον μια περιοχή διευρυνόμενου αυτοκαθορισμού,  αφού κάθε παιδί αδιακρίτως αυτοπροσδιορίζεται και, -ως αυτόνομο υποκείμενο δικαιωμάτων- συμμετέχει, ανάλογα με το βαθμό ωριμότητάς του, στη λήψη των αποφάσεων που το αφορούν. Μέχρι την έλευσή της ενηλικίωσης, οπότε ο αυτοκαθορισμός φτάνει στον απόλυτο βαθμό,  η γνώμη του παιδιού αποτελεί ένα από τα βασικά κριτήρια για τον προσδιορισμό του συμφέροντός του,[1] στο οποίο προσδίδεται κατά αυτόν τον τρόπο ένας βαθμός αυτοτέλειας. Η σχέση αυτή αναλογίας (ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό ωριμότητας) επιτρέπει, κατά την γνώμη  μας, την διατύπωση της άποψης πως η ικανότητα του ανηλίκου για έγκυρη συναίνεση εξαρτάται από την ωριμότητά του (πνευματική και πραγματική) και όχι από την δικαιοπρακτική του ικανότητα. Η συναίνεση  του 17 χρονου, δηλαδή στο παράδειγμά μας, αίρει τον παράνομο χαρακτήρα της ιατρικής επέμβασης, εφόσον κριθεί πως το παιδί είναι ώριμο προς τούτο, αλλά δεν εγκυροποιεί τη σύμβαση ιατρικής πράξης, για την οποία απαιτείται δικαιοπρακτική ικανότητα.

Επιμέλεια: Ηλέκτρα Κουτσούκου, Δικηγόρος


[1]           N. H. Kaufman and M. G. Flekkoy, Participation Rights of the Child: Psychological and Legal Considerations, Child Legal Rights Journal 18, 1998, 17.

Παρακαλώ συμπληρώστε τη φόρμα για παρατηρήσεις - υποδείξεις: